Akademik

Genel Bilgiler

AFAD terimler sözlüğüne göre afet yönetimi, “Afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması amacıyla, afet öncesi, sırası ve sonrasında alınması gereken önlemler ve yapılması gereken çalışmaların planlanması, yönlendirilmesi, koordine edilmesi, desteklenmesi ve etkin olarak uygulanabilmesi için toplumun tüm kurum ve kuruluşlarıyla, imkân ve kaynaklarının belirlenen stratejik hedefler ve öncelikler doğrultusunda kullanılmasını gerektiren, çok yönlü, çok disiplinli ve çok aktörlü, dinamik ve karmaşık bir yönetim sürecidir.” olarak tanımlanır.
Acil Yardım ise, “Afet ve acil durum hâllerinde; arama, kurtarma, tıbbi ilk yardım, tedavi, defin, salgın hastalıkları önleme, yiyecek, içecek ve giyecek temini, acil barındırma, ısıtma, aydınlatma, ulaştırma, enkaz kaldırma, altyapıyı asgari seviyede çalışır hâle getirme, akaryakıt gibi acil hizmet ve ihtiyaçların karşılanması ve bu konularda yapılacak her türlü iş, işlem, tahsis, kiralama, satın alma, hibe ve kamulaştırma ve benzeri faaliyetler.” olarak tanımlanır.
Her iki bilimsel tanımdan anlaşılacağı üzere acil yardım ve afet yönetimi alanı çok disiplinli, çok aktörlü, çok yönlü, dinamik ve karmaşık süreçlerin bir uygulamasıdır. Son dönemlerde önemli hale gelen bu alan, her geçen gün daha yüksek derecede kurumsallaşma ve profesyonelleşme göstermektedir. Bu durum doğal olarak bu alanlarda çalışmalar yürütebilecek ve farklı disiplinlerin bir bütün halinde uygulamasını yapabilecek nitelikli insan kaynağı ihtiyacını doğurmaktadır. Bu amaçla, Türkiye’de ilk defa 2005 yılında Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi bünyesinde Acil Yardım ve Afet Yönetimi lisans bölümü açılmıştır. Ardından pek çok üniversite tarafından açılan program orta ve uzun vadede acil yardım ve afetlerle ilgili nitelikli insan kaynağını karşılamayı hedeflemektedir.
Bölümün amacı, dört yıllık lisans öğrenimi kapsamında ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 4. maddesi ile 5. maddesinin a ve b bentlerinde belirtilen ana ilkeler doğrultusunda, her türlü sağlık kuruluşu ile itfaiye teşkilatı bünyesinde “uzman” ve “yönetici” pozisyonlarında görev alabilecek, bu alanda uygulanan temel yöntemleri bilen ve uygulayabilen, aynı zamanda görev aldığı birim bünyesinde görevli mevcut elemanlara konunun gerektirdiği eğitimi verebilen, görev alacağı birimi sevk ve idare edebilme yetisine sahip uzman eleman yetiştirmektir.
Bölümün özelliği, dünyadaki benzerlerinden farklı olarak bünyesinde acil durum, afet yönetimi, arama kurtarma, eğitim, itfaiyecilik, mühendislik ve sağlıkla ilgili farklı alanları eriten çok disiplinli bir program olmasından kaynaklanmaktadır. Bölümün temel müfredatı ağırlıklı olarak mevcut durumda ilk iki yılını paramedikal uygulamalar ve son iki yılını arama kurtarma, eğitim, mühendislik, itfaiye ve yönetim bilimleri oluşturmaktadır. Bu doğrultuda hastane öncesi acil sağlık hizmetleri (ASH), yangın kurtarma ve itfaiye, insani yardım, acil durum ve afet yönetimi alanlarının profesyonel olarak yürütülebilmesi için “acil yardım ve afet yöneticisi/uzmanı” unvanı ile yeni bir meslek dalı ortaya çıkmaktadır. Genel olarak eğitim müfredatı doğa ve insan kaynaklı afetler, acil durumlar ve olaylarda tıbbi girişimlerin yanı sıra sağlık ve itfaiye sistemlerinin sevk ve idare edilmesini ve afet eğitimi ayağı ile güvenli toplum kültürünün (dirençli toplum) oluşturulması için gerekli insan kaynağının yetiştirilmesini amaçlamaktadır. Ayrıca bölüm Bradt’in önerdiği ve yeniden şekillendirilen “afet sağlığı” çerçevesinin çekirdeğini de kapsamaktadır: (1) acil durum ve risk yönetimi, (2) halk sağlığı, (3) klinik ve psikososyal bakım ve (4) arama kurtarma ve itfaiyecilik. Bradt’in afet sağlığı çerçevesi üzerinden tasarlanan yeni yapıda, AYAY bölümü dört ana çekirdeğin kesişim noktasında yer almaktadır (Şekil 1.).
Şekil 1. Afet Sağlığı İçin Bir Çerçeve


Kaynak: Maya ve Çalışkan’ın (2016) araştırmalarından uyarlanmıştır.

Misyon
Misyonumuz, üst düzeyde bilgi birikimine sahip, toplumu tehlikelere hazırlayan ve hayat kurtaran, risk azaltma ve güvenlik kültürü çalışmalarını ön planda düşünen, iyi iletişim kurabilen, araştırmacı, baskı altında bilimsel ve doğru kararlar alabilen, alanında ulusal ve uluslararası nitelikte liderlik yapabilecek nitelikli ve yeterli Acil Yardım ve Afet Yönetimi uzmanlarını yetiştirmek, acil yardım ve afet yönetimi konularında yaptığı araştırmalarla evrensel bilgi birikimine katkı sunmak, acil durum ve afetlere yönelik üretilecek politikalara ve uygulamalarda söz sahibi olmaktır.
Vizyon
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hamidiye Sağlık Bilimleri Fakültesi Acil Yardım ve Afet Yönetimi bölümünün stratejik vizyonu; ulusal düzeyde acil yardım ve afet yönetimi eğitimi, araştırma, alanda lider olmak, Uluslararası düzeyde önde gelen lisans eğitimi arasında yer almaktır.
Tanım: Üniversitelerin Sağlık Bilimleri Fakülteleri/Yüksekokullarında bulunan Acil Yardım ve Afet Yönetimi lisans programlarından başarı ile mezun olan; afet ve acil durumların yönetilmesine ilişkin temel bilgi ve becerileri almış, hazırlık ve zarar azaltma faaliyetlerini organize eden, baskı altında mevcut kaynakları doğru kullanabilen, müdahale aşamasında hastane öncesi alanda arama, kurtarma, tıbbi müdahale ve tıbbi tahliye işlemlerini organize eden ve yöneten, görev aldığı kurumların acil yardım ve afet yönetimi ve eğitimi ile ilgili iş ve eylemlerini sevk ve idare eden profesyonel sağlık meslek mensubudur.